چرا بعضی از کودکان با لب شکافته متولد می شوند؟ - شیوع مشکلات شنوایی در این بچه ها

به گزارش سرویس اجتماعی خبر ناب به نقل از همشهری - پروانه بندپی: از هر ۱۰۰۰ کودک ایرانی، ۲ کودک با شکاف لب و کام به دنیا می آیند و متخصصان می گویند این ناهنجاری باید قبل از ۱ سالگی کودک جراحی و ترمیم شود. وگرنه علاوه بر مشکل زیبایی می تواند منجر به بروز مشکلات و عوارض متعددی مثل عفونت های مکرر و مزمن گوش، اختلالات شنوایی، مشکل در تکلم، دشواری در تغذیه و بلع، اختلال در رشد دندان ها، مشکلات روانی مثل از بین رفتن اعتماد به نفس و مشکلات فردی و اجتماعی برای کودک شود.

ریشه این مشکل مادرزادی کجاست؟

شکاف لب و کام، یک ناهنجاری مادرزادی است که در زمان رشد جنین در رحم مادر ایجاد می شود و باعث ایجاد فاصله یا جدایی در لب بالا یا سقف دهان می شود. شکاف لب ممکن است به تنهایی یا همراه با شکاف کام ظاهر شود و در صورت وجود سابقه خانوادگی، احتمال بروز آن افزایش می یابد. هرچند هنوز تاثیر قطعی ژنتیک بر بروز این عارضه اثبات نشده است.

خیلی ها تصور می کنند این عارضه محصول عاملی ژنتیکی یا تحت تاثیر ازدواج فامیلی بروز می یابد، اما دکتر سید مهدی موسوی زاده، فوق تخصص جراحی پلاستیک، زیبایی و ترمیمی و جراح ترمیمی پلاستیک و زیبایی از دانشگاه فرانسه در گفتگو با همشهری آنلاین درباره دلایل بروز این ناهنجاری می گوید: مصرف بعضی از مواد و داروها، احتمال ایجاد ناهنجاری شکاف کام و لب را در جنین افزایش می دهد؛ مثل داروی ضد تشنج، داروهای آرام بخش، داروی ضد سلول های سرطانی، داروهای آکنه مثل آکوتان و راکوتان. طیف وسیعی از داروها و مواد مصرفی هستند که می توانند منجر به تغییرات ژنتیکی در جنین و ایجاد ضایعات مادرزادی از جمله شکاف کام و لب در او شوند.

دکتر موسوی زاده درباره میزان تاثیر ازدواج فامیلی بر ایجاد این عارضه می گوید: تاثیر ازدواج فامیلی بر ایجاد این ناهنجاری خیلی ثبت و ذکر نشده، اما مدارک و دلایل زیادی وجود دارد که «تغییرات ژنتیکی هم» در کودکانی که شکاف لب و کام دارند، ممکن است تاثیرگذار بوده باشد. برای همین، زن یا شوهر هرکدام در بدو تولد شکاف کام و لب داشتند، احتمال بروز این عارضه در کودک شان ۳ تا ۴ برابر می شود. همچنین اگر کودکی با شکاف کام و لب به دنیا بیاید، احتمال این که فرزند بعدی خانواده هم با این عارضه به دنیا بیاید، یک مقدار از نُرم جامعه بیشتر است، اما نه به آن اندازه که شکاف لب و کام والدین می تواند در آن تاثیرگذار باشد.

آمار شکاف لب در ایران

آمار بروز ناهنجاری شکاف لب و کام در هر کشور و هر نژادی متفاوت است و البته با پیشرفت تکنولوژی، میزان آن تا حدی در دنیا کاهش پیدا کرده است. این را دکتر موسوی زاده می گوید و ادامه می دهد: مثلا آمار این ناهنجاری مادرزادی در ایران ۲.۱ در ۱۰۰۰ مورد است؛ یعنی سالانه از هر ۱۰۰۰ کودک متولدشده، ۲.۱ کودک با این عارضه به دنیا می آیند. در ژاپن این آمار ۲ در ۱۰۰۰ مورد است. این عارضه در آمریکا هم وجود دارد و در یک آمار، ۱ مورد در ۱۷۰۰ کودکِ متولدشده و در آمار دیگری ۱ مورد در ۷۰۰ کودکِ متولدشده گزارش شده است.

این فوق تخصص جراحی پلاستیک با اشاره به این که این عارضه در نژادهای سیاه افزایشی و در نژادهای سفید در حال کاهش است، می گوید: در ایران که یک نژاد مخلوط است، این آمار در حال کاهش است. البته غیر از مورد نژاد، افزایش نسبی آگاهی مردم و همچنین تکنولوژی های آپدیت شده مثل انجام سونوگرافی دقیق در پایان ۳ ماهگی جنین هم در کاهش این آمار تاثیر داشته اند.

دکتر موسوی زاده در پاسخ به این سوال که آیا آمار این عارضه در مناطق کم برخوردارتر کشور بیشتر است، توضیح می دهد: فقط از این جهت به این مورد مربوط است که معمولا ساکنان مناطق کم برخوردارتر، آگاهی و سواد سلامت پایین تری دارند. مثلا دارو در دسترس دارند، اما درباره چگونگی مصرف داروها و تاثیر داروها بر بروز عوارض متعدد اطلاعات کافی ندارند. همین مشکل می تواند آمار این عارضه را در این مناطق بالا ببرد. متاسفانه مصرف خودسرانه داروها، یکی از بزرگ ترین معضلات حوزه سلامت در کشور ما است.

شیوع مشکلات شنوایی در این کودکان

بیش از ۵۰ درصد کودکانی که با شکاف لب متولد می شوند، مشکل شکاف کام هم دارند و حدود ۴۰ درصد کودکان ممکن است تنها شکاف کام داشته باشند. این را دکتر موسوی زاده می گوید و اضافه می کند: در نوزدانی که شکاف کام دارند، مکیدن شیر بسیار بسیار دشوار است. چون هم عضلات کام شان مشکل دارد و هم مکانیزم دریچه شیپوراستاش گوش که در انتهای حلق قرار دارد، خوب کار نمی کند. بنابراین این کودکان به شدت در معرض عفونت گوش میانی هم هستند و لازم است حداقل ماهانه یک بار توسط متخصص گوش و حلق و بینی یا متخصص اطفال معاینه شوند تا در صورت عفونت گوش، درمان شوند.

به گفته این فوق تخصص جراحی پلاستیک، درمان تاخیری عفونت گوش می تواند مشکلات شنوایی را در کودک به دنبال داشته باشد. درضمن مادر در دوره شیردهی باید بداند که چطور بچه را در بغل بگیرد که شیر داخل حلقش ریخته نشود. البته استفاده از سرشیشه های مناسب می تواند در این مورد خیلی کمک کننده باشد.

با جراحی، مشکل این کودکان ۱۰۰ درصد حل می شود؟

دکتر موسوی زاده در پاسخ به این سوال که بهترین سن جراحی شکاف لب و کام چه زمانی است، می گوید: این جراحی باید قبل از شروع به تکلم کودک انجام شود. چون هجاها و حرکات عضلات کام باید با قشر مغز با هم و همزمان تنظیم شوند تا کودک بتواند تکلم نرمالی داشته باشد. بنابراین بهترین زمان برای شکاف کام قبل از ۱ سالگی یا حدود ۱ سالگی است و باید توسط پزشکی انجام شود که تبحر و تخصص کافی دارد که علاوه بر ترمیم مخاط باز مانده ی کام، عضلات کام را هم ترمیم کند. چون عضلات کام در تکلم طبیعی، تودماغی صحبت کردن، برگشت مایع از داخل حلق به داخل بینی و مسائل دیگر تاثیر دارد.

این فوق تخصص جراحی پلاستیک می گوید: البته مراجعه زودهنگام برای جراحی، بستگی به وضعیت اقتصادی و فرهنگی خانواده ها متفاوت است. هستند خانواده هایی که کودک شان در سن مدرسه است و هنوز شکاف لب و کام دارد. توصیه ما این است که برای جلوگیری از بروز مشکلاتی مثل کاهش اعتماد به نفس و ...، کودک را قبل از سن مدرسه برای جراحی ببرند. خوشبختانه بیمارستان های دولتی تحت پوشش کامل بیمه هستند و فقط فرانشیز از بیمار دریافت می شود.

دکتر موسوی زاده در پاسخ به این که آیا بعد از جراحی، ظاهر کودک کاملا نرمال می شود، می گوید: اگر عمل جراحی به درستی و با دقت انجام شود، مشکل شکاف لب کودکان نزدیک به ۱۰۰ درصد حل می شود. فقط محل اسکار یا جای زخم عمل جراحی فعلا با هیچ تکنیکی قابل حذف نیست، اما با تکنیک های موجود می شود فرم و ظاهر لب و میزان اسکار را اصلاح کرد و کاهش داد و به حد نرمال نزدیک کرد.

به گفته این جراح پلاستیک، میزان موفقیت جراحی شکاف کام بستگی به متد جراحی، زمان مراجعه بیمار، میزان باز بودن کام و مشکلات جانبی کودک (مشکلاتی در قشر مغز، ساقه مغز، عضلات آن نواحی) دارد. این موارد می تواند در بازیابی وضعیت نرمال ظاهر کودک تاثیرگذار باشد.

این خبر توسط سایت همشهری آنلاین منتشر شده و خبر ناب صرفا آن را به اشتراک گذاشته است.

منبع : همشهری آنلاین