نخستین و آخرین ترجمه سیمین خانم دانشور

سربازی که شکلات را جای فشنگ همراه دارد

«سرباز شکلاتی» نمایشنامه جرج برنارد شاو یکی از اولین ترجمه های دانشور است که در سال ۱۳۲۸ در روزگار جوانی آن را به دست گرفت و ترجمه آن را به پایان برد، اگرچه در همان سال ها (۱۳۲۶) این نمایشنامه در تهران روی صحنه رفت و «صادق چوبک» نویسنده دیگر ایرانی در آن بازی کرد.

در  مقدمه «جلال آل احمد» توضیح می دهد اسم نمایشنامه شاو «Arms and the Man» یا مرد و اسلحه است یا سلاح و مرد است، اما ازآنجایی که نمایش درباره مردی است که از جنگ فرار کرده و در جیب هایش بجای فشنگ شکلات دارد و ارزش آن را بیشتر از سلاح می داند، مترجم «سرباز شکلاتی» را اسمی شایسته برای نزدیکی به کمدی رمانتیک شاو دانسته است. بماند که آل احمد در مقدمه ژانر کمدی را به نمایشنامه شاد ترجمه می کند.

ترجمه سیمین خانم دانشور همچون رمان ها و سایر ترجمه هایش روان و ساده و دلنشین است، و ازآنجایی که در آن زمان هنوز ترجمه نمایشنامه به یک سنت پر بار تبدیل نشده است، با سعی و خطا همراه است؛ مثلاً در جایی از نمایشنامه وقتی افسر که به دنبال سرباز فراری به اتاق دختر «رنا» که شخصیت اصلی نمایشنامه است وارد می شود، می گوید: «سلام علیکم، خانم محترم. خیلی معذرت می خواهم که اسباب زحمت می شوم و...» این سلام علیکم اگرچه امروز به بار طنز و کمیک متن کمک می کند؛ اما مترجمان بعدی دیگر این همه اصرار به صحت مکالمه را نداشتند و زبان ترجمه نمایشنامه قدری به محاوره فارسی نزدیک تر شد. بااین همه ترجمه خانم دانشور یادگاری از زبان یک دوره است که تازه (حدود نیم قرن) از زبان پرطمطراق دیوانی و قجری فاصله گرفته و به دنبال بی پیرایگی و سر راستی است.

دیالوگ کلیدی که وجه تمایز نمایشنامه است و بارها به طعنه و به شکل های مختلف تکرار می شود این است: «باورت ندارم، فایده اسلحه در جنگ چیست؟ من همیشه به جای اسلحه شکلات با خودم می برم، آخرین آنها را ساعت ها پیش بلعیدم.» 

کارنگی و روایت ۲۹ شخصیت

کتاب «رمز موفق زیستن» آخرین کتابی است که سیمین خانم دانشور آن را ترجمه کرد. این کتاب یکی از نوشته های «دیل کارنگی» روان شناس و نویسنده آمریکایی است که عنوان اصلی آن «Five-Minute Biographies» «بیوگرافی یا شرح حال در پنج دقیقه است.» همان طور که خانم دانشور در مقدمه کتاب اشاره کرده است، نویسنده آمریکایی به سیاق و سبک خود و ادبیات کشورش روایتی مختصر و مفید ارائه می کند و البته ردپای از آن شکوه بیوگرافی نویسان جهان در این کتاب نیست و منظور نویسنده آشنایی مخاطب با رویدادی در زندگی شخصیت های مطرح جهانی است. نکته جالب آن است که ۲۹ شخصیت در این کتاب بررسی شده اند شاید به این خاطر که در یادها بیشتر بماند تا عدد رندی که عموماً به فراموشی سپرده می شود. در این کتاب همه نوع شخصیتی به چشم می خورد، از «شکسپیر» نمایشنامه نویس تا «مادام کوری» مخترع، از «تولستوی» و «مارک تواین» نویسنده تا «مارتین جانسن» جهانگرد.

این ترجمه هم شیرین و روان و خواندنی است. مثلاً این نمونه از ترجمه «اندرو کارنگی» سرمایه دار را بخوانید: « آندرو کارنگی بی کمک دکتر یا قابله ای به دنیا آمد. زیرا فامیلش چنان فقیر بودند که دستمزد قابله و دکتر را نداشتند. با مزدی در حدود دو سنت در ساعت شروع به کار کرد و چهارصد میلیون دلار جمع کرد.» هر دو این کتاب ها را به تازگی انتشارات روزنه منتشر کرده است.

این خبر توسط سایت خبرآنلاین منتشر شده و خبر ناب صرفا آن را به اشتراک گذاشته است.

منبع : خبرآنلاین