انتقال آب از دریای عمان به تهران، با کدام توجیه اقتصادی ؟

۰۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ - ۰۷:۱۷ زمان مطالعه : 6 دقیقه

سرویس اقتصادی - در دولت‌های مختلف، هر بار بحث انتقال آب از دریای عمان یا خلیج فارس مطرح شده، عمده طرح‌های انتقال آب دریا تا به امروز به فلان منطقه مرکزی بودند، اما این روزها مقصد تازه‌ای برای انتقال آب دریا مطرح است و آن، کلانشهر تهران است.

به گزارش سرویس اقتصادی خبر ناب به نقل از خبرآنلاین - روزنامه فرهیختگان نوشت: اصلی ترین پرسش ها در بررسی انتقال آب از دریای عمان به تهران این است که چه افرادی درحال اجرای سیاست های انتقال هستند؟ و از همه مهم تر در بررسی مطالعات صورت گرفته انتقال آب، باید بدانیم چرا انتقال آب از دریا، طرحی از پیش شکست خورده است؟

چه تضمینی وجود دارد که خطوط انتقال آب جدید، به سرنوشت سایر خطوط انتقال دچار نشوند؟

مهدی فصیحی، پژوهشگر سیاست گذاری آب و انرژی در رابطه با انتقال آب از دریای عمان به تهران گفت: «داستان طرح های انتقال آب دریا، اولاً به شکل یک مسابقه در کشور راه افتاده که متأسفانه پایانی ندارد و بدون آنکه به پرسش های بنیادی این موضوع پاسخی داده شود، همچنان تبلیغ می شود. وضعیت حکمرانی و مدیریت آب کشور به چنان حدی از حماقت رسیده که دیگر از بیان آن ناتوانیم. یعنی شما هر سؤال علمی که در مورد این قبیل طرح ها می پرسید، بی پاسخ رها می شود و فقط سیاست مداران شروع می کنند به حرف زدن درباره اش. و این در حالی است که ۲۰ سال است داریم در این مورد صحبت می کنیم و واقعاً دیگر عرصه عمومی، مقالات و کتاب ها همه دارند در این مورد بحث می کنند که مثلاً مگر ما در کشور «سند سازگاری با کم آبی» نداریم؟ مگر ۲۰ سال نیست که تجربه می کنیم هرچه از این ور و آن ور آب آوردیم، مسائل مان را حل نکرده؟ مشخصاً هم معلوم نیست واقعاً چه چهره هایی دنبال و پشت این قضیه طرح های انتقال آب دریا هستند.»

این استاد دانشگاه افزود: «ما الان اگر تابلوی طرح های انتقال آب از دریا را نگاه کنیم، فقط از جنوب کشور یک پروژه داریم. از سمت راست کشور اگر شروع بکنیم، از جنوب شرق کشور، چابهار، طرح انتقال آب از چابهار و بخش هایی از مکران به سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی در جریان است. عددهایی مطرح می شود که مثلاً می خواهند صد میلیون مترمکعب آب انتقال بدهند. کمی این طرف تر، سمت سیریک، طرح انتقال آب دارد به گل گهر و اصفهان انجام می شود. بعد از آن، دوباره یک انشعاب دیگر می رود به سمت یزد و صنعت کرمان. آن طرف می رود برای چادرملو. دوباره می آییم این طرف، طرح های انتقال آب برای تأمین نیاز پارسیان، لامرد و فارس و... بعضی ها پنج درصد پیشرفت داشته اند، بعضی طرح ها گفته می شود ۹۰ درصد پیشرفت دارند، بعضی ها ۱۴ درصد.»

فصیحی تصریح کرد: «یک سری سؤال مطرح می شود که هیچ وقت هیچ کس نیست به آن ها پاسخ بدهد. یعنی سؤال این است که شما آب را با قیمت فعلی -۴ یورو- می خواهید مثلاً به خراسان رضوی انتقال بدهید. همان کنار دریا، در فاصله ۶۰ کیلومتری، آب نزدیک به دو یورو درمی آید. خب، این را چه کسی می خواهد بخرد؟ این مبلغ یورویی به چه قیمتی باید محاسبه شود؟ این سؤال اصلی است. بحث های زیست محیطی اش مطرح نمی شود. از آن طرف همه می دانند که خلیج فارس اصلاً ظرفیت تخلیه نمک حاصل از آب شیرین کن ها را ندارد. باید هزینه بسیار زیادی شود تا بر اساس استانداردهای سازمان محیط زیست، در دریای عمان و در عمق مثلاً چندصد متری تخلیه شود. فرض را بر این بگذاریم که این کار انجام می شود که ما به همین هم شک داریم، چون عربستان و کشورهای جنوب خلیج فارس هم دارند همین کار را انجام می دهند. خب، هزینه های این ها را چه کسی پاسخگوست؟»

وی ادامه داد: «آیا واقعاً این مسئله محاسبه شده است؟ آیا ما قصد داریم امنیت آبی کشور را وابسته کنیم به مجموعه ای از خطوط لوله که ماهیت آن ها و سرنوشتی که در مرحله بهره برداری خواهند داشت، مشخص نیست؟ ما همین حالا با کمبود انرژی مواجهیم. برق مورد نیاز برخی از سامانه های پمپاژ آب به حدود ۸۰۰ مگاوات می رسد. حال پرسش اینجاست: سوخت این نیروگاه ها از کجا تأمین خواهد شد؟ در شرایطی که امروز با چالش تأمین انرژی روبه رو هستیم، می خواهیم حتی آب صنعتی خود را نیز وابسته کنیم به سامانه هایی که مبتنی بر پمپاژ و انتقال انرژی از نیروگاه ها هستند، نیروگاه هایی که خود به گاز وابسته اند و زنجیره ای از وابستگی ها را شکل می دهند. نمونه های موجود، خود گواهند. طرح انتقال آب به تهران که هزار یا حتی دو هزار کیلومتر مسیر را در برمی گیرد، مشخص نیست مطالعات دقیق و جامع —به ویژه مطالعات اجتماعی و زیست محیطی— در پشت آن وجود داشته است یا نه. هم اکنون نیز خط لوله زاینده رود به یزد، به طول ۴۰۰ کیلومتر، علی رغم آنکه تحت نظارت کامل است، چندین بار به دلیل منازعات اجتماعی تخریب شده است. چه تضمینی وجود دارد که خطوط جدید نیز دچار همین سرنوشت نشوند؟»

هر روز یک پروژۀ جدید آبی را استارت می زنند

این پژوهشگر افزود: «آیا امروز همه شهرهای ساحلی ما از آب آشامیدنی سالم برخوردارند؟ آیا تاکنون از نزدیک وضعیت آب شیرین کن های بندرعباس بررسی شده؟ بسیاری از آن ها با چالش های جدی در بهره برداری مواجه اند. در حوزه فناوری، به ویژه در تأمین غشاهای ممبرین که بخش کلیدی آب شیرین کن هاست، با تحریم ها و کمبود جدی مواجه ایم؛ مسئله ای که راهکار ساده ای برای آن وجود ندارد. پرسش اصلی اینجاست: چه کسی پاسخگوی همه این هاست؟ ما آینده آب کشور را وابسته می کنیم به پروژه هایی با هزینه های میلیارد دلاری، آن هم در شرایطی که این طرح ها به شکل شفاف و عمومی به اشتراک گذاشته نمی شوند. مشخص نیست چه اقتصاد سیاسی و چه منافع پنهانی پشت این تصمیم گیری هاست.»

وی تصریح کرد: «هر روز یک پروژه جدید مطرح می شود. یک روز می گویند قصد واردات آب از کشورهای دیگر داریم، روز دیگر مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب اعلام می کند برای کاهش یک درصد از آبِ به حساب نیامده در شبکه های شهری، به ۲۱ هزار میلیارد تومان بودجه نیاز است. با این حال، برای کاهش هدررفت آب در شبکه های فعلی سرمایه گذاری نمی کنیم، اما آماده ایم میلیاردها دلار صرف انتقال آب از جنوب کشور کنیم.»

فصیحی افزود: «طبق اعلام رسمی شرکت آب و فاضلاب، ۳۵ درصد از آب موجود در شبکه های شهری به حساب نمی آید و عملاً به هدر می رود. چرا هزینه های هنگفت این طرح ها صرف مدیریت تقاضا، نوسازی شبکه ها و کاهش پرت آب در شهرها و بخش کشاورزی نمی شود؟ چرا مدیریت تبخیر و اصلاح شیوه های مصرف هیچ گاه در اولویت قرار نمی گیرد؟ چرا تاکنون حتی یک بار هم نشده که مسئولان اعلام کنند شبکه آب تهران اصلاح شده و هدررفت آب کاهش یافته است؟ همین یک نمونه را ببینید: انتقال آب از زاینده رود به یزد پس از ۳۰ سال هنوز هم با چالش مدیریت اجتماعی و تنش های شدید مواجه است.»

وی ادامه داد: «در این شرایط، استاندار تهران اعلام می کند که می خواهند از خروجی البرز، آب های منتهی به دریای خزر را به تهران منتقل کنند. هم اکنون نیز از طالقان آب به تهران منتقل می شود. از طرفی، برای جبران هدررفت آب در سد لار، ۷۵۰۰ میلیارد تومان بودجه تخصیص یافته تا با حفر تونلی ۲۵ کیلومتری، آب به تهران منتقل شود. این در حالی است که همین مسیرها، نشتی دارند و بیش از ۳۵ درصد از آب آن ها هدر می رود. در چنین شرایطی، ما فقط داریم آب بیشتری به سیستم ناکارآمد تزریق می کنیم.»

این خبر توسط سایت خبرآنلاین منتشر شده و خبر ناب صرفا آن را به اشتراک گذاشته است.

منبع : خبرآنلاین