علائم مثبت از مذاکرات ایران ـ آمریکا - عواملی که امکان توافق را پررنگ تر می کند

اهمیت دور سوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و امریکا

مذاکرات ایران و آمریکا در سال ۱۴۰۴ در بستری از تنش های فزاینده برگزار می شود. تحریم های جدید وزارت خزانه داری آمریکا در ۲۱ فروردین ۱۴۰۴ علیه شبکه نفتی ایران و تهدیدات ترامپ برای اقدام نظامی، فضای دیپلماتیک را پیچیده کرده است. در همین راستا «رویترز» گزارش داده که ایران خواستار لغو کامل تحریم ها و تضمین های حقوقی برای پایبندی به توافق است، در حالی که آمریکا بر توقف غنی سازی اورانیوم و بازرسی های گسترده آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) تأکید دارد.

دور اول مذاکرات در مسقط (۲۳ فروردین) و دور دوم در رم (۳۰ فروردین) به گفته ناظران سیاسی در فضایی «سازنده» برگزار شد، اما ورود به مرحله فنی در دور سوم، که از ۶ اردیبهشت آغاز شد، اهمیت ویژه ای داشت. چه آنکه حضور کارشناسان فنی در این دور، امکان تبادل اطلاعات کلیدی و طراحی چارچوب توافق را فراهم می کند. عباس عراقچی، وزیر خارجه کشورمان، این مذاکرات را «جدی تر و تکنیکی تر» توصیف کرد، و یک مقام آمریکایی آن را «مثبت و سازنده» خواند. این گزارش دلایلی برای امیدواری را در پنج محور اصلی بررسی می کند: پیشرفت مذاکرات فنی، حمایت بین المللی، انعطاف دو طرف، نقش میانجی گری عمان، و پیامدهای مثبت اقتصادی و منطقه ای.

پیشرفت مذاکرات فنی

۱-ورود به سطح کارشناسی

یکی از مهم ترین دلایل امیدواری، ورود مذاکرات به سطح فنی و کارشناسی است. دور سوم مذاکرات در مسقط با حضور هیئت های فنی ایران و آمریکا، برای اولین بار نشست های کارشناسی برگزار می شود. این نشست ها، که به گفته فعالانه رسانه ای، با «سرعتی دور از انتظار» پیش می روند، امکان بررسی جزئیات پیچیده مانند سطح غنی سازی اورانیوم، ذخایر هسته ای، و مکانیزم رفع تحریم ها را فراهم می کند. مجید تخت روانچی و کاظم غریب آبادی، معاونان وزارت خارجه ایران، تیم فنی ایران را هدایت می کنند، در حالی که مایکل آنتون، مدیر برنامه ریزی سیاست گذاری وزارت خارجه آمریکا، سرپرستی تیم آمریکایی را بر عهده داشتند. مذاکرات فنی به صورت غیرمستقیم و با وساطت عمان برگزار شد و بر موضوعات هسته ای و رفع تحریم ها تمرکز داشت. این تمرکز فنی، که به گفته عراقچی به «بحث های جزئی تر و تکنیکی تر» منجر شده، نشان دهنده اراده دو طرف برای حرکت به سمت چارچوبی عملی است.

۲-تبادل اطلاعات کلیدی

حضور کارشناسان در دور سوم مذاکرات، امکان تبادل اطلاعات کلیدی را فراهم کرده است. رسانه های غربی گزارش دادند که در مذاکرات کارشناسی، اطلاعاتی درباره انباشت اورانیوم با غنای بالا و سانتریفیوژهای پیشرفته ایران رد و بدل می شود، که سیاستمداران تصمیم ساز، بر اساس آن تصمیم گیری خواهند کرد. در همین راستا اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان نیز به «صداوسیما» گفت که تیم ایرانی شامل متخصصان اقتصادی، بانکی، و هسته ای است که با هدف «خاتمه مؤثر تحریم ها» و «اعتمادسازی درباره ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای» فعالیت می کنند. این تبادل اطلاعات، که نتایج آن به سطوح عالی تصمیم ساز منتقل می شود، نشان دهنده پیشرفت در حل اختلافات فنی است.

۳-فضای سازنده و مثبت

فضای مذاکرات نیز در دور سوم به طور گسترده ای مثبت توصیف شده است. در همین راستا «پرس تی وی» گزارش داد که عراقچی از «پیشرفت» ابراز رضایت کرده است. وزیر خارجه عمان، بدر البوسعیدی، نیز در X اعلام کرد که مذاکرات در فضایی «دوستانه و مناسب» برای نزدیک کردن دیدگاه ها برگزار شد. این فضای مثبت، که با بیانیه یک مقام آمریکایی مبنی بر «سازنده» بودن مذاکرات تقویت شد، نشان دهنده تمایل دو طرف به ادامه گفت وگوها و اجتناب از بن بست است.

حمایت بین المللی از نزدیک شدن دیدگاه های ایران و امریکا

۱-حمایت منطقه ای

حمایت کشورهای منطقه، به ویژه عمان و عراق، یکی دیگر از دلایل امیدواری است. در همین راستا فواد حسین، وزیر خارجه عراق، از مذاکرات حمایت کرد و آن را «تنها راه دور کردن منطقه از خطر جنگ» خواند. عمان، به عنوان میانجی، نقش کلیدی در تسهیل گفت وگوها ایفا کرده و با میزبانی دور سوم، تعهد خود را به دیپلماسی نشان داده است. البوسعیدی نیز از «مشارکت دوستانه» عراقچی و ویتکاف تشکر کرد و قول ادامه همکاری داد. این حمایت منطقه ای، که با سفر خالد بن سلمان، وزیر دفاع عربستان، به تهران در ۲۸ فروردین تقویت شد، نشان دهنده اجماع منطقه ای برای کاهش تنش هاست.

۲-حمایت چین و روسیه

چین و روسیه، به عنوان متحدان استراتژیک کشورمان، نقش مهمی در تقویت مذاکرات دارند. رسانه های غربی گزارش دادند نمایندگان ایران، چین، و روسیه در آژانس بین المللی انرژی اتمی با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، جلسه مشترکی برگزار کردند. این نشست، که پس از سفر عراقچی به مسکو و پکن انجام شد، نشان دهنده هماهنگی ایران با این دو کشور برای حفظ موضع مذاکراتی است. عراقچی نیز در مسکو پیام رهبرانقلاب را به پوتین و در پکن پیام مسعود پزشکیان را به مقامات چینی منتقل کرد. در همین حال، «رویترز» گزارش داد که چین طرح پنج ماده ای خود را برای حل بحران هسته ای ایران ارائه کرده، که شامل کاهش تحریم ها و حفظ غنی سازی محدود است. این حمایت، اهرم فشار ایران را تقویت کرده و خطر قطعنامه های ضدایرانی در شورای امنیت را کاهش می دهد.

۳-نقش آژانس بین المللی انرژی اتمی

همکاری ایران با آژانس نیز یکی دیگر از عوامل امیدبخش است و می توان به سفر گروسی در ۲۷ فروردین به تهران اشاره کرد که در جریان آن، ایران با افزایش نظارت آژانس موافقت کرد. عراقچی نیز در رم گفت که مشاوره با گروسی «مفید» بوده، اگرچه حضور او در مذاکرات ضروری نبود. این همکاری، که برای کاهش نگرانی های غرب طراحی شده، فضای مثبت مذاکرات را حفظ کرده و از ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت جلوگیری می کند.

چگونه طریفین مذاکرات منعطف شدند؟

در این مذاکرات، ایران نیز نشانه هایی از انعطاف نشان داده است. چه آنکه به گفته رسانه های غربی، ایران آماده است ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی را تحت نظارت آژانس برای مصارف صلح آمیز، به جای تخریب یا انتقال به خارج نگه دارد. بقایی نیز در ۶ اردیبهشت تأکید کرد که ایران «مصمم به صیانت از حقوق هسته ای» است، اما «گام های معقول» برای اطمینان بخشی درباره برنامه صلح آمیز خود برمی دارد. این انعطاف، که با رد مذاکره درباره مسائل غیرهسته ای (مانند موشک ها) همراه است، نشان دهنده تمرکز ایران بر دستیابی به توافق است.

آمریکا نیز نشانه هایی از انعطاف نشان داده است. ترامپ، برخلاف تهدیدات اولیه، در ۱۹ آوریل گفت «عجله ای برای حمله به ایران ندارد» و «خواهان مذاکره» است. این تغییر موضع، که با پیشنهاد رفع تدریجی تحریم ها در ازای محدود شدن غنی سازی همراه است، نشان دهنده تمایل آمریکا به دیپلماسی است. این در حالی است که مذاکرات فنی، که ابتدا برای ۳ اردیبهشت برنامه ریزی شده بود، به پیشنهاد عمان و توافق دو طرف به ۶ اردیبهشت موکول شد، که نشانه ای از همکاری است.

اگرچه اختلافات بر سر سطح غنی سازی (۲۰ درصد در برابر ۳.۶۷ درصد)، ذخایر اورانیوم، و تضمین ها همچنان پابرجاست، اما مذاکرات فنی امکان مدیریت این اختلافات را فراهم کرده است. کارشناسان نتایج مذاکرات را به سطح عالی منتقل می کنند، که نشان دهنده تلاش برای یافتن راه حل های عملی است. پیشنهاداتی مانند نظارت بین المللی و ذخیره اورانیوم در روسیه نیز روی میز است، که می تواند به توافق محدود منجر شود.

پیامدهای مثبت اقتصادی و منطقه ای مذاکرات

تقویت ارزش ریال

یکی از نشانه های ملموس امیدواری، تأثیر مثبت مذاکرات بر اقتصاد ایران است. پس از دور اول مذاکرات، ارزش ریال در برابر دلار تقویت شد. این روند در دور سوم نیز ادامه یافت و پیشبینی اقتصاددان ها حاکی از استمرار این روند در صورت موفقیت مذاکرات است. کارشناسان معتقدند با آغاز مذاکرات، بازارهای مالی ایران واکنش مثبت نشان دادند و قیمت دلار در بازار آزاد کاهش یافت. این تحول، که نشان دهنده اعتماد بازار به پیشرفت مذاکرات است، می تواند فشار اقتصادی بر ایران را کاهش دهد.

کاهش تنش های منطقه ای

مذاکرات می تواند به کاهش تنش های منطقه ای منجر شود. حمایت عراق از مذاکرات برای جلوگیری از جنگ است، و سفر خالد بن سلمان به تهران نشان دهنده تمایل منطقه به ثبات است. کاهش تنش های هسته ای می تواند رقابت تسلیحاتی در خاورمیانه را مهار کند و همکاری های منطقه ای را تقویت نماید. ناظران سیاسی می گویند توافق ایران و امریکا به تسهیل پایان تنش ها در دریای سرخ و پایان جنگ در فلسطین نیز کمک خواهد کرد.

چرا مذاکرات ایران و امریکا امیدوارکننده است؟

پیشرفت مذاکرات فنی، که با حضور کارشناسان و تبادل اطلاعات کلیدی همراه است، نشان دهنده اراده دو طرف برای یافتن راه حل است. حمایت منطقه ای (عمان و عراق) و بین المللی (چین و روسیه) اهرم فشار ایران را تقویت کرده و خطر اقدامات تنش زا را کاهش داده است. انعطاف دو طرف، از جمله آمادگی ایران برای گام های اطمینان بخش و تمایل آمریکا به رفع تدریجی تحریم ها، فضای مثبتی ایجاد کرده است. میانجی گری عمان، با تجربه موفق و اعتمادسازی، اختلافات را مدیریت کرده و مذاکرات را در مسیر سازنده نگه داشته است. پیامدهای اقتصادی، مانند تقویت ریال، و کاهش تنش های منطقه ای نیز امید به توافق را افزایش می دهد.

از این رو مذاکرات مسقط فرصتی برای طراحی چارچوب توافق محدود فراهم کرده است. رسانه های غربی گزارش دادند که دور بعدی مذاکرات در ۱۲ اردیبهشت برگزار می شود، که می تواند به توافق اولیه منجر شود. با این حال، مدیریت مخالفان و غلبه بر بی اعتمادی نیازمند دیپلماسی فعال است. همکاری با آژانس و حمایت بین المللی می تواند این مسیر را هموار کند.

تحولات ۴۸ ساعت اخیر دور سوم مذاکرات ایران و آمریکا در مسقط دلایلی روشن برای امیدواری ارائه می دهد. ورود به سطح فنی با حضور کارشناسان، مانند تخت روانچی، غریب آبادی، و آنتون، امکان تبادل اطلاعات کلیدی و طراحی چارچوب توافق را فراهم کرده است.

 فضای مثبت مذاکرات، که توسط عراقچی، البوسعیدی، و مقامات آمریکایی «سازنده» توصیف شده، نشان دهنده اراده دو طرف برای پیشرفت است. حمایت منطقه ای از سوی عمان و عراق، و پشتیبانی چین و روسیه، اهرم فشار ایران را تقویت کرده و خطر تنش های بین المللی را کاهش داده است. انعطاف ایران در محدود کردن غنی سازی و آمادگی آمریکا برای رفع تدریجی تحریم ها، همراه با میانجی گری موفق عمان، فضای دیپلماتیک را بهبود بخشیده است.

 پیامدهای اقتصادی، مانند تقویت ریال، و کاهش تنش های منطقه ای نیز چشم انداز مثبتی ایجاد کرده است. با وجود چالش هایی مانند مخالفان داخلی و خارجی، بی اعتمادی متقابل، و فشارهای سیاسی در آمریکا، مذاکرات کنونی فرصتی بی سابقه برای دستیابی به توافق فراهم کرده است. ادامه این روند نیازمند دیپلماسی فعال و مدیریت شایعات است، اما دلایل متعدد نشان می دهد که باید به مذاکرات امیدوار بود.

این خبر توسط سایت خبرآنلاین منتشر شده و خبر ناب صرفا آن را به اشتراک گذاشته است.

منبع : خبرآنلاین